جلوه هاي رفتاري حضرت فاطمه (س)
318624.mp3
جلوه هاي رفتاري حضرت فاطمه (س)
حضرت فاطمه (س) دختر حضرت محمّد (ص) و ملقّب به زهرا است (به عربي: فاطمه الزّهراء بنت محمّد؛ زاده? ?? جمادي‌الثاني بين ?? تا ?? عام‌الفيل برابر ?? تا ? پيش از هجرت در مکّه – درگذشته? ?? جمادي‌الاول يا ? جمادي‌الثاني ?? هجري قمري در مدينه) دختر حضرت محمّد(ص) و خديجه، همسر علي بن ابي‌طالب (ع) است.
آنچه در زندگي حضرت زهرا عليهاالسلام بسيار پرفروغ و تابنده است، نهايت عشق و علاقه اي است که به همسر والامقام خود حضرت علي عليه السلام داشت و در نکوداشت و حفظ حريم او، از هيچ تلاش وکوششي دريغ نمي ورزيد.
* جلوه هاي رفتاري حضرت زهرا (ع)
رفتار با پدر
هنگامي که کودکان مکه در ناز و نوازش و رفاه بودند، فاطمه در سختي و رنج بزرگ شد و فرش گام هايش ريگ هاي داغ بيابان مکه بود. او هنوز کودکي بيش نبود که غم بي مادري بر زندگي اش سايه افکند. ولي فاطمه پيش از آن که غم از دست دادن مادر را در خاطره بگنجاند، يارو غمخوار پدر شد براي روزهاي سخت و محنت افزا؛ روزهايي که پدرش تنها بود و غم هايش بسيار. در اين وقت فاطمه براي پدر ياوري شايسته به شمار مي آمد و نقش مادري مهربان را ايفا مي نمود. به راستي سزاوار لقب امّ ابيهاست؛ زيرا هم چون پروانه اي بر گرد شمع وجود پيامبر مي چرخيد و غبار غم و اندوه را از چهره آن حضرت مي زدود. همان گاه که دشمن حرمت حضرت رسول را در حالي که در سجده بود شکست و به زشت کرداري خويش، شکمبه شتر تازه ذبح شده اي را بر پشت ايشان فرو ريخت، زهرا با دستان کوچک و زلال مهرباني اش، بدن پدر را پاک نمود و او را به خانه برد.
رفتار با همسر
حضرت زهرا عليهاالسلام نماد خوب همسرداري است؛ زيرا همواره در استحکام پيوند مشترک خويش با حضرت علي عليه السلام اهتمام مي ورزيد و در تمامي مراحل زندگي، به عنوان يار و مددکار همسر خود به شمار مي رفت. روزي پيامبر صلي الله عليه و آله از حضرت علي عليه السلام پرسيد: زهرا را چگونه يافتي؟ امام پاسخ داد: فاطمه، خوب ياوري براي اطاعت الهي است.
عشق به همسر
آن چه در زندگي حضرت زهرا عليهاالسلام بسيار پرفروغ و تابنده است، نهايت عشق وعلاقه اي است که به همسر والامقام خود حضرت علي عليه السلام داشت و در نکوداشت و حفظ حريم او، از هيچ تلاش وکوششي دريغ نمي ورزيد. در مورد ميزان عشق و علاقه حضرت زهرا عليهاالسلام به علي عليه السلام نقل است که: وقتي پيامبر حضرت علي عليه السلام را به جنگ ذات السلاسل مي فرستاد، علي عليه السلام نزد فاطمه عليهاالسلام رفت و دستمال مخصوصي راکه در جنگ هاي سخت به سر مي بست طلبيد. فاطمه عليهاالسلام گفت: به کجا مي روي؟ حضرت علي عليه السلام پاسخ داد: به جنگ ذات السّلاسل. حضرت فاطمه عليهاالسلام به دليل مهر و محبتي که به علي عليه السلام داشت، گريان شد. در همين هنگام پيامبر به خانه فاطمه آمد وبه او فرمود: آيا مي ترسي که شوهرت کشته شود، نه ان شاءاللّه کشته نمي شود.
تنديس مهرباني
فاطمه عليهاالسلام با جايگاه حساس و خطير شوهرش آشنا بود و به خوبي مي دانست که علي عليه السلام در محيط بيرون، با چه مشکلاتي روبه روست. ازاين رو کوشش او، ايجاد محيطي آرام و با صفا درخانه بود. فاطمه عليهاالسلام نه تنها سخني که موجب پريشاني همسر خود بشود بر زبان نمي آورد، بلکه هر آن چه مي گفت وانجام مي داد، در راه مصالح عالي همسر فداکار و دلاورش بود. بر اين اساس است که حضرت علي عليه السلام، زندگي خويش را با فاطمه عليهاالسلام اين گونه توصيف مي کند: «فاطمه هيچ گاه از من نرنجيد و او نيز هرگز من را نرنجاند. او را به هيچ کاري مجبور نکردم و او نيز مرا آزرده نساخت. درهيچ امري قدمي برخلاف ميل باطني من برنداشت و هرگاه به رخسارش مي نگريستم، تمام غصه هايم برطرف مي شد و دردهايم را فراموش مي نمودم».
يک زندگي زيبا
يکي از جلوه هاي زندگي مشترک حضرت علي عليه السلام و فاطمه زهرا عليهاالسلام، تقسيم مطلوب وظايف و مسئوليت هاي زندگي بود. آن ها در ابتداي زندگي زناشويي، از پيامبر تقاضا کردند کارها را ميان آن دو قسمت کند. رسول خدا نيز کارهاي خانه را به فاطمه سپرد و مسئوليت هاي خارج از منزل را به علي عليه السلام واگذار کرد. بعد از اين بود که زهرا بارها اظهار خشنودي مي کرد و رضايت خود را از آن ابراز مي داشت. بي ترديد اين تقسيم بندي پيامبر، بر مبناي ساختار روحي و جسمي، و نيز مصلحت اجتماعي آن ها بود.
پرتوي از ايثار
يکي از ارکان بنيادي زندگي موفق، گذشت و فداکاري زن و شوهر است. در زندگي مشترک علي عليه السلام و زهرا عليهاالسلام، فداکاري موج مي زد؛ زيرا حضرت زهرا عليهاالسلام که اسوه ايثار و فداکاري بود، هيچ گاه از شوهر خويش خواهش و تمنّايي نمي کرد. در تاريخ آمده که: حضرت علي عليه السلام صبحگاهي گرسنه بود و از حضرت زهرا عليهاالسلام غذايي طلبيد. ايشان پاسخ داد: دو روز است که چيزي در خانه نداريم جز همان خوراک مختصر که شما را بدان بر خود مقدم داشتم و براي شما آوردم. علي عليه السلام فرمود: چرا به من نگفتي که چيزي تهيّه نمايم. ايشان در جواب گفت: «من از خدايم خجالت کشيدم که تو را برآن چه توانش را نداري وادار نمايم».
- رفتار با فرزند
مهر مادري
محبت مادرانه، نياز اساسي تربيت فرزندان است و فاطمه عليهاالسلام مهربان ترين مادران دنيا بود. سلمان دراين باره مي گويد: روزي فاطمه زهرا عليهاالسلام را ديدم که مشغول آسياب بود. دراين هنگام فرزندش حسين گريه مي کرد و بي تابي مي نمود. عرض کردم: براي کمک به شما آسياب کنم يا بچه را آرام نمايم. ايشان فرمود: «من به آرام کردن فرزند اولي هستم، شما آسياب را بچرخانيد».
توجه به نيازهاي کودک
حضرت زهرا عليهاالسلام با آگاهي هايي که از نيازهاي کودکان داشت، به ابعاد گوناگون آن نيازها، پاسخ مي داد. ايشان چنان مراقب سلامت فرزندان خود بود که گاه مي شد شکم فرزندان خودرا به قيمت گرسنگي خود سير مي کرد يا در مواقعي براي حفظ شادابي و پويايي آنان به بازي کردن با ايشان مي پرداخت که در اين مورد نقل است که: حضرت زهرا عليهاالسلام با امام حسن بازي مي کرد و او را بالا مي انداخت و برايش اين اشعار را مي خواند: پسرم! حسن، مانند پدرت باش، ريسمان را از گردن ظلم برکن، خدايي را بپرست که صاحب نعمت هاي متعدد است، هيچ گاه با صاحبان ظلم دوستي نکن. با توجه بدين اشعار بديهي است که حضرت زهرا عليهاالسلام از همان اوان کودکي در قالب بازي هاي کودکانه در انديشه تکميل و تثبيت شخصيت فرزندان خويش بودند.
آموزش عبادت در کودکي
يکي از محورهاي اساسي که حضرت زهرا عليهاالسلام بدان توجه و تأکيد داشت، بعد پرستش و گرايش کودکان به انجام تکليف عبادي و الهي بود. دختر گرامي رسول اکرم، فرزندان را از کودکي به انجام عبادت فرا مي خواند و آنان را به خدا پيوند مي داد. حضرت زهرا عليهاالسلام کودکان خود را در شب بيست و سوم ماه مبارک رمضان به بيداري و شب زنده داري وادار مي کرد و به حدي در اين کار جدي و قاطع بود که نمي گذاشت کسي از اهل خانه بخوابد و مي فرمود: «کسي که از برکات شب قدر دور بماند، محروم است».
رفتار عادلانه
رفتار عادلانه با فرزندان، اصل سازنده اي است که تا اعماق وجود کودک اثر مي گذارد. حضرت زهرا عليهاالسلام با سرلوحه قرار دادن اين امر در رفتار با کودکان خود، از هرگونه تبعيض و رعايت نکردن انصاف پرهيز مي نمود. در سيره رفتاري آن حضرت نقل است که: روزي امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام در يک مسابقه خطاطي به رقابت پرداختند. امام حسن عليه السلام گفت: خط من بهتر است وامام حسين عليه السلام گفت: آن چه من نوشته ام زيباتر مي باشد. سرانجام هر دو براي داوري خدمت مادرشان رسيدند. فاطمه زهرا عليهاالسلام نمي خواست بچه ها آزرده شوند؛ به همين دليل گردن بند خود را پاره کرد و دانه هاي آن را که زوج نبود بر زمين ريخت و سپس فرمود: هر که بيشترين دانه ها را جمع کرد، برنده خواهد بود. دراين هنگام جبرئيل يکي از اين دانه ها را به دو نيم تقسيم کرد تاهر دو به طور مساوي دانه بردارند؛ بدين ترتيب مسابقه دو برنده داشت.
مراقبت از فرزندان
در سيره حضرت زهرا عليهاالسلام آمده که ايشان در عين محبت و علاقه اي که به فرزندانش نشان مي داد، مراقب تمامي رفتارهاي آن ها بود. نقل شده که روزي پيامبر صلي الله عليه و آله عازم خانه دخترش فاطمه گرديد. چون به خانه رسيد، ديد فاطمه با نگراني منتظر آمدن فرزندانش پشت در ايستاده است. آن حضرت فرمود: چرا اين جا ايستاده اي؟ فاطمه عليهاالسلام با آهنگي مضطرب عرض کرد: فرزندانم صبح بيرون رفته اند و تاکنون هيچ خبري از آن ها ندارم. پيامبر به دنبال آن ها روانه شد و چون به نزديک غار جبل رسيد، آن دو را ديد که در کمال سلامت و آرامش مشغول بازي اند. پس آن ها را بر دوش گرفت و به خانه فاطمه آورد.
- رفتار با مردم
با همسايگان
زيباترين شيوه رفتار با همسايه، در عمل فاطمه زهرا عليهاالسلام بروز پيدا کرده است. ايشان هميشه همسايگان را بر خود مقدم مي دانست و در مناجات هاي شبانه، براي آنان دعا مي کرد و خيرشان را از خدا مي خواست. امام حسن مجتبي عليه السلام در اين زمينه چنين فرمود: مادرم شب جمعه يکسره در حال عبادت بود و مدام براي مردم دعا مي کرد و نام آنان را به زبان مي آورد. صبح به ايشان گفتم: در دعاي ديشب براي خودتان چيزي طلب نکرديد. آن حضرت جواب داد: «اول براي همسايگان و پس از آن براي خود».
هم چنين در تاريخ آمده که مردي خدمت ايشان رسيد و عرض کرد: اي دختر رسول خدا! لطفا سخني از پيامبر به من هديه کنيد. آن حضرت فرمود: پيامبر به ما سفارش کرد: «از مؤمنان نيست کسي که همسايه اش از او ايمن نباشد. هر کس به خدا و قيامت ايمان دارد، همسايه را نمي آزارد».
برخورد با مهمان
زندگي حضرت زهرا عليهاالسلام، جلوه اي از ايثار وگذشت بود، به نحوي که ايشان همواره ديگران را بر خود مقدم مي داشت و در زمينه پذيرايي و گرامي داشت مهمان، از هيچ تلاشي فروگذار نمي کرد. نقل است که: مردي خدمت نبي اکرم صلي الله عليه و آله رسيد و اظهار گرسنگي نمود. پيامبر او را به خانه همسران خود راهنمايي کرد تا از او پذيرايي کنند. آن ها گفتند: در خانه چيزي جز آب نداريم. رسول خدا صلي الله عليه و آله رو به اصحاب خود کرد و فرمود: چه کسي اين مهمان را به خانه خود مي پذيرد. علي عليه السلام فرمود: من او را به خانه مي برم. هر دو به اتفاق روانه منزل آن حضرت شدند. اميرمؤمنان آمدن مهمان را به همسرش فاطمه اطلاع داد و از وضع غذاي خانه خود جويا شد، حضرت فاطمه عليهاالسلام جواب داد: «قدري خوراک به اندازه بچه ها موجود است، ولي مهمان را بر خود مقدم مي داريم».
رفتار با خدمتکار
حضرت فاطمه عليهاالسلام با همه بزرگواري و مقام و منزلتي که در پيشگاه خدا داشت، کار خانه را خود انجام مي داد و تا مدت ها خدمتکارنداشت. تا اين که روزي پيامبر زني را که در يکي از جنگ ها به اسارت مسلمانان درآمده بود، نزد فاطمه عليهاالسلام آورد و دست او را در دست آن حضرت گذاشت و فرمود: اي فاطمه! اين زن در خدمت توست. فاطمه نگاهي به صورت پيامبر کرد و چنين پاسخ داد: کار خانه را تقسيم مي کنيم؛ يک روز من کار مي کنم و يک روز او. از اين رو آن حضرت نه تنها خدمتکار خود را به زحمت نمي انداخت، بلکه گاهي در انتخاب نوع کار از او سؤال مي کرد تا هر کاري که بيشتر دوست دارد بپذيرد.
فاطمه و مستمندان
فاطمه عليهاالسلام، انساني کامل و خود ساخته بود. او با اين که فقير نبود و درآمد قابل توجهي از فدک داشت، ولي آن را صرف کارهاي شخصي خود و خانواده نمي کرد، بلکه از آن در راه ياري دادن و کمک به مستمندان استفاده مي نمود. از اين رو گاهي مي شد که با وجود درآمد فدک، چند روز در خانه حضرت علي عليه السلام و فاطمه عليهاالسلام غذايي پيدا نمي شد. در شب عروسي حضرت زهرا عليهاالسلام بينوايي به منزل پيامبر آمد و از اهل آن خانه لباسي طلبيد. در اين هنگام فاطمه عليهاالسلام پيراهن عروسي خويش را از تن درآورد و به آن زن بينوا انفاق کرد و خود همان جامه عادي هميشگي اش را پوشيد. فاطمه عليهاالسلام با اين عمل، انفاق خويش را به تأييد کلام خداوند متعال رسانيد که: «هرگز به نيکوکاري نمي رسيد مگر از آن چه خود دوست داريد انفاق کنيد».
رفتار با بانوان
يکي از نقش آفريني هاي درخشان فاطمه زهرا عليهاالسلام، بالا بردن فرهنگ جامعه، رشد فکر و انديشه مردم و دفع مشکلات و شبهه هاي آنان بود که از آن جمله مي توان به تعليم و تربيت بانوان اشاره کرد تا ايشان بهتر بتوانند مسير سعادت خويش را بپيمايند. نقل است که زني به خدمت حضرت رسيد و عرض کرد: مادر پير و ناتواني دارم که در نماز زياد اشتباه مي کند مرا فرستاده تا از شما بپرسم که چگونه نماز بخواند. آن حضرت فرمود: هر چه مي خواهي بپرس. آن زن پرسش هاي متعددي طرح کرد و حضرت زهرا عليهاالسلام با روي گشاده پاسخ داد. در اين هنگام زن از زيادي پرسش خود شرمنده شد و گفت: شما را بيش از اين زحمت نمي دهم. حضرت فرمود: «باز هم بپرس؛ زيرا من در مقابل هر پرسشي که جواب مي گويم، از خدا پاداشي افزون دريافت مي نمايم و هرگز ملول و خسته نمي شوم».
در حريم عفاف
فاطمه زهرا عليهاالسلام مي خواهد که بانوان امتش، چون فرشته، پاک و آزاده باشند؛ نه به سان بردگان در اسارت نفس و شيطان. او مي خواهد که زنان جهان، قدر گوهر وجودي خود را بشناسند و آن را با تمام قوا پاس دارند. از آموزش هاي فرهنگي و سازنده اي که دخت فرزانه پيامبر بدان بسيار بها مي داد، رعايت شرف و حفظ هويت و کرامت زن از راه پوشش شايسته بود تا ايشان بتوانند در عين حفظ شئونات اسلامي، به شايستگي هاي خويش در جامعه دست يابند. نقل است که روزي رسول خدا صلي الله عليه و آله در برابر انبوهي از مسلمانان اين سوال را طرح کرد که به نظر شما بهترين چيز براي زن چيست؟ اصحاب از پاسخ اين سؤال درماندند. در اين ميان اميرمؤمنان به خانه رفت و اين سؤال را از حضرت زهرا عليهاالسلام نمود. ايشان فرمود: «بهترين چيز براي زن اين است که مردان بيگانه او را نبينند و آنان نيز او را نبينند».
بانوي خانه
خانه فاطمه، مهد تعليم و تربيت او به شمار مي رفت؛ سنگري که از آن در راه حفظ دين و پاسداري از ارزش هاي اسلامي استفاده مي نمود. خانه داري فاطمه، مهم ترين آموزشي بود که به دخترانش در راه زندگي مي آموخت تا بتوانند مادراني نمونه براي نسل آينده باشند و به حق که فاطمه در اين امر سرآمد روزگارش گرديد؛ زيرا او به خوبي مي دانست که خانه هم چون پايگاهي براي تربيت فرزندان است و در اين راه فراوان تلاش مي کرد و از هيچ کوششي فروگذار نبود. از حضرت علي عليه السلام روايت است که: «فاطمه با اين که از محبوب ترين افراد نزد رسول خدا بود، آن قدر با مشک آب کشيد که اثر بند مشک در بدنش نمايان شد و آن قدر خانه را جارو کرد که لباس هايش غبارآلود شد و آن قدر زيرديگ آتش افروخت که رنگ لباسش تغيير کرد، به طوري که در سختي و زحمت افتاد».
بر مزار شهيدان
حضرت زهرا عليهاالسلام براي شهيدان اهميت به سزايي قائل بود و همواره به شهيد به ديده احترام مي نگريست. او گاه بر سر مزار آنان مي رفت و به ياد حماسه سازي هايشان دلسوزانه اشک مي ريخت. از جمله شهيداني که حضرت زهرا عليهاالسلام زياد بر سر مزار پاکش مي رفت و به او انس گرفته بود، عموي بزرگوار پيامبر، جناب حمزه بن عبدالمطلب بود؛ زيرا فاطمه عليهاالسلام از مقام حمزه آگاهي داشت و به خوبي مي دانست که ايمان حمزه، دل دشمنان اسلام را سخت لرزانْد، جبهه پيامبر را استوار کرد وغم ها را از چهره ايشان زدود. حضرت زهرا عليهاالسلام حتي براي نکوداشت مقام او، تسبيح خويش را از تربت پاک حمزه سيدالشهداء ساخت.
- کتابشناسي حضرت فاطمه عليهاالسلام
?. احمدي، حسين، در سنگر عفاف، چاپ اول، بهار ????.
?. حافظي، محسن، زلال کوثر، نشر ارم، ????.
?. حسينيان قمي، مهدي، زخم خورشيد، نشر اميرکبير، چاپ اول، ????.
?. حسيني شاهرودي، سيدمحمد، راز عظمت، انتشارات سازمان تحقيقات خودکفايي بسيج تهران، ????.
?. رحماني مقدم، احمد، شادماني دل پيامبر، ترجمه: دکتر سيد حسن افتخارزاده، نشر بدر، چاپ چهارم، بهار ????.
?. قائمي، علي، در مکتب فاطمه عليهاالسلام، نشر اميري، ????.
?. محمدنژاد، ميرعلي، ششصد پرسش و پاسخ پيرامون فاطمه زهرا عليهاالسلام، نشر سنا، چاپ اول، شهريور ????.
?. مقرّم، سيد عبدالرزاق، صديقه شهيده، ترجمه: محمدرضا امين زاده، انتشارات اسلامي، چاپ پنجم، بهار ????.
?. ملتزمي، احمد، ستاره دنباله دار امامت، نشر الهادي، چاپ اول، بهار ????.
:
